Sveça nədir və nə işə yarayır?

Avtomobil mühərrikinin düzgün işləməsi üçün bir çox hissələr bir-biri ilə tam uyumda çalışmalıdır. Bu hissələrdən biri də sveça (yanma şamı) adlanır. Kiçik görünməsinə baxmayaraq, sveça mühərrikin “ürəyi” sayılan yanma prosesinin əsas hissəsidir. Gəlin baxaq, sveça nədir, necə işləyir və niyə bu qədər vacibdir.  

🔧 Sveça nədir?

 
Sveça — daxili yanma mühərriklərində yerləşən, silindrdə hava-yanacaq qarışığını alovlandırmaq üçün istifadə olunan hissədir. Sadə dillə desək, sveça elektrik qığılcımı yaradır və bu qığılcım sayəsində mühərrikdə yanma prosesi başlayır.
Bütün benzinlə işləyən avtomobillərdə sveça mövcuddur. Dizel mühərriklərində isə onların yerinə qızdırıcı şamlar (qızdırıcı sveçalar) işlədilir.
 
 

⚙️ Sveçanın iş prinsipi

 
Sveça mühərrikin silindrinə quraşdırılır və onun ucu yanma kamerasında yerləşir. Mühərrikdə yüksək gərginlikli elektrik cərəyanı sveçanın mərkəzi elektrodu ilə yan elektrodu arasında sıçrayış yaradır. Bu sıçrayış — qığılcım — hava və yanacağın qarışığını alovlandırır.
Bu proses hər silindrdə saniyədə bir neçə dəfə təkrarlanır və nəticədə mühərrik fırlanır.
 
 

🧩 Sveçanın quruluşu

 
Bir sveça əsasən aşağıdakı hissələrdən ibarətdir:
 

1. Metal gövdə – silindr başına bərkidilir.
2. İzolyator (keramika) – elektrik sızmasının qarşısını alır.
3. Mərkəzi elektrod – yüksək gərginlik buradan keçir.
4. Yan elektrod – qığılcım bu iki elektrod arasında yaranır.
5. Kontakt ucu – bobindən gələn elektrik buradan daxil olur.

🚗 Sveça növləri

 
Avtomobillərdə istifadə olunan sveçalar müxtəlif növlərə bölünür:
 
NövMaterialXüsusiyyətMis sveça | Mis elektrod | Ucuzdur, amma tez köhnəlir (15–20 min km).
Platin sveça | Platin uclu elektrod | Daha uzunömürlüdür (60–80 min km).
İridium sveça | İridium materiallı | Yüksək performans, 100 min km-ə qədər ömür.
Qızdırıcı sveça (dizel üçün) | Metal və ya keramika | Havanı əvvəlcədən qızdıraraq dizel yanmasını asanlaşdırır.
 
 

⚠️ Sveça nə vaxt dəyişilməlidir?

 
Sveçalar zamanla köhnəlir, çirklənir və qığılcım gücü azalır. Bu, mühərrikin performansını birbaşa təsir edir. Aşağıdakı hallarda sveçaları yoxlatmaq və dəyişmək vacibdir:
 

• Mühərrik çətin işə düşür
• Sərfiyyat artır
• Səsli və qeyri-sabit işləmə
• Güc itkisi və titrəmə
• “Check Engine” lampası yanır

Orta hesabla sveçalar hər 30–60 min km arası dəyişdirilməlidir (növündən asılı olaraq).
 
 

🛠️ Sveçanı dəyişməməyin zərərləri

• Yanacaq tam yanmır və sərfiyyat artır
• Mühərrikdə karbon yığıntısı yaranır
• Katalizator və bobin zədələnə bilər
• Güc azalır, mühərrik sarsıntılı işləyir

Sadə bir sveça vaxtında dəyişdirilməsə, sonradan böyük təmir xərclərinə səbəb ola bilər.
 
 

✅ Düzgün sveça necə seçilir?

 
Sveçanı dəyişərkən istehsalçının tövsiyələrinə baxmaq vacibdir.
 Əgər avtomobilinizin markası və modeli bəlli deyilsə, Masin.az-da avtomobilinizə uyğun sveça növləri, markaları və qiymətləri ilə tanış ola bilərsiniz.
Misal üçün, Bosch, NGK, Denso kimi brendlər həm etibarlı, həm də uzunömürlü variantlardır.
 
 

🔍 Nəticə

 
Sveça avtomobilin mühərrikində kiçik, lakin həyati əhəmiyyətli bir hissədir. Onun vaxtında dəyişdirilməsi avtomobilinizin gücünü, yanacaq sərfiyyatını və ümumi performansını birbaşa yaxşılaşdırır.
 Əgər mühərrikiniz səsli işləyirsə, çətin işə düşürsə və ya çox yanacaq sərf edirsə — səbəb çox güman ki, sveçadadır.